Durante os séculos XVI e XVII a  fidalguía ou pequena nobreza territorial galega  consolidouse como un poderoso grupo rentista, o segundo en importancia, despois do estamento eclesiástico, con quen  mantiña estreitas relacións de parentesco. A manifestación máis visible do triunfo dos fidalgos foi a construcción de centos de pazos ou palacios que hoxe poden observarse, en diferente estado de conservación, ao longo e ancho da xeografía galega e que constitúan, ao carón dos inmobles relixiosos, unha parte fundamental do patrimonio arquitectónico de Galicia. A investigación histórica  realizou nas últimas décadas aportacións decisivas ao coñecemento das orixes sociais dos fundadores de casas fidalgas, dos mecanismos de constitución dos patrimonios, as estratexias de reproducción social das familias, e tamén, anque en menor medida, das formas de vida dos moradores dos pazos. Esta última cuestión foi tema moi cultivado pola literatura escrita cando a “sociedade dos pazos” estaba no seu declive, na segunda metade do XIX e primeiras décadas do XX.